Tỉnh Bắc Ninh hiện có 17 hiện vật, trong đó có 3 hiện vật được Nhà nước công nhận là Bảo vật quốc gia được lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh và Bảo tàng tư nhân, 11 bảo vật đang được lưu giữ trong nội di tích, 3/17 hiện vật bằng đá vẫn đang toạ lạc ngoài trời.

Tại đây, các Bảo vật quốc gia như bia “Xá Lợi Tháp Minh”, “Thạp đồng văn hoá Đông Sơn”, “Mộc bản sách Hải Thương y tông tâm lĩnh” đang được bảo quản tuyệt đối an toàn, đặt trong tủ kích cường lực có biển chú thích rõ ràng bằng tiếng Việt và tiếng Anh. Đặc biệt tại các di tích đều được lắp đặt camera an ninh và kiểm tra đình kỳ và có phương án chống mối thường xuyên đối với những vật liệu bằng gỗ nhằm phục vụ trưng bày, tham quan nghiên cứu văn hoá lịch sử vùng Bắc Ninh – Kinh Bắc.

Trao đổi với VOV.VN, ông Nguyễn Hữu Mạo - Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích và Xúc tiến du lịch (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh) cho biết, giai đoạn từ năm 2013 đến nay, Bắc Ninh huy động nguồn lực xã hội hóa và đầu tư ngân sách hàng trăm tỷ đồng triển khai các dự án tu bổ, tôn tạo chống xuống cấp đối với những di tích đang lưu giữ Bảo vật quốc gia. Tiêu biểu như: Chùa Bút Tháp (đang lưu giữ 4 Bảo vật quốc gia) được đầu tư hơn 43 tỷ đồng để tu bổ, tôn tạo các hạng mục; hoặc Dự án tu bổ, tôn tạo di tích Thành cổ Luy Lâu và hệ thống Tứ Pháp ở thị xã Thuận Thành với tổng mức đầu tư xấp xỉ 190 tỷ đồng; Dự án xây dựng mới chùa Dạm phường Nam Sơn, TP Bắc Ninh cũng được đầu tư hơn 259 tỷ đồng... 

Ngoài ra, đền Lê Văn Thịnh ở Đông Cứu, Gia Bình đang lưu giữ bảo vật Tượng rồng đá miệng cắn thân, chân xé mình; chùa Linh Ứng ở Gia Đông, Thuận Thành đang bảo quản bảo vật Tượng Phật Tam thế bằng đá xanh; đình Diềm ở Hòa Long, (TP Bắc Ninh) có bảo vật là bộ Cửa võng trứ danh; Văn Miếu Bắc Ninh ở Đại Phúc, TP Bắc Ninh có bảo vật là 12 bia đá Kim bảng lưu phương... đều được tỉnh quan tâm đầu tư tu bổ, tôn tạo nhằm bảo vệ, phát huy giá trị của di tích và các Bảo vật quốc gia đang được lưu giữ tại di tích.

Tỉnh Bắc Ninh chỉ đạo xuất bản ấn phẩm chuyên đề: Sách Văn bia Văn Miếu Bắc Ninh, sách Bảo vật quốc gia tỉnh Bắc Ninh, các tài liệu du lịch…; gắn phát huy giá trị các Bảo vật quốc gia với đề án phát triển du lịch của tỉnh và tổ chức tour du lịch đưa khách tham quan về các di tích có Bảo vật quốc gia. Đặc biệt, trong năm 2023, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Sở Giáo dục Đào tạo đưa vào giảng dạy môn Giáo dục.

Tuy vậy, trong khi những Bảo vật quốc gia thuộc quyền quản lý của Bảo tàng và những di tích lớn được quan tâm tu bổ, bảo quản, phát huy giá trị thì còn nhiều Bảo vật quốc gia không những ít được biết đến mà vẫn đang tiếp tục dầm mưa dãi nắng, chưa có phương án bảo quản đặc biệt theo yêu cầu của Luật Di sản văn hóa.

Điển hình trong số này là cột đá chùa Dạm (TP Bắc Ninh). Sau khi trở thành Bảo vật quốc gia, cột đá chùa Dạm vẫn chưa nhận được biện pháp bảo quản nào, thời gian tiếp tục phủ rêu phong, mưa nắng bào mòn. Thậm chí, có thời điểm người dân còn tự ý gắn bàn thờ vào phần chân đế cột đá, buộc cơ quan chức năng vào cuộc để tháo dỡ. Hoặc như Tượng 10 linh thú đá chùa Phật Tích (Tiên Du) kể từ năm 2017 được công nhận là Bảo vật quốc gia đến nay cũng chưa có phương án bảo quản và phát huy giá trị xứng tầm.

"Để việc bảo vệ, quản lý và phát huy giá trị Bảo vật quốc gia diễn ra bảo đảm khoa học, đúng với quy định của Luật Di sản văn hóa cần có chương trình đề án bảo vệ và phát huy phù hợp, xứng tầm, trong đó có sự tham gia hướng dẫn của cơ quan chuyên môn cùng vai trò, trách nhiệm phối hợp chặt chẽ của cấp ủy Đảng, chính quyền và nhân dân các địa phương" - ông Nguyễn Hữu Mạo nhấn mạnh.