Ngư dân Nguyễn Đức Huy, chủ tàu HP 190701, thành phố Hải Phòng có 10 năm làm nghề khai thác thủy sản trên biển. Không ít lần vươn khơi, tàu của gia đình anh đã nhận được sự hỗ trợ rất kịp thời của các lực lượng trên biển, trong đó có lực lượng kiểm ngư.

“Khi đi xuất bến, các cơ quan chức năng tuyên truyền không đánh bắt bất hợp pháp, đúng luồng, đúng làn, kích thước mắt lưới đánh bắt đúng quy định của pháp luật”, anh Nguyễn Đức Huy nói.

Cách đây đúng 10 năm, ngày 15/4/2014, tại Đà Nẵng, lực lượng kiểm ngư chính thức ra mắt. Đây là mốc lịch sử, đánh dấu sự đi vào hoạt động của Kiểm ngư Việt Nam. Đặc biệt, ngay trong tháng 5 năm 2014, lực lượng đã kịp thời có mặt tại thực địa, phối hợp với các lực lượng tuyên truyền, đấu tranh yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương 981 ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam.

10 năm tuy chưa dài song là chặng đường đánh dấu nhiều bước phát triển với lực lượng kiểm ngư. Ông Tạ Minh Phương, Chánh Văn phòng Cục Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết: “Ngày 8/5/2023, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành Quyết định số 1789 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục Kiểm ngư thuộc Bộ Nông nghiệp và PTNT, theo đó Cục Kiểm ngư gồm: 7 phòng chức năng, 1 trung tâm và 5 Chi cục Kiểm ngư Vùng. Cục Kiểm ngư được nâng địa vị pháp lý lên trực thuộc Bộ. Cùng với sự hình thành và phát triển của lực lượng kiểm ngư trung ương, hệ thống kiểm ngư địa phương cũng đã được hình thành và phát triển, Hiện nay, đã có 24/28 tỉnh, thành phố có biển đã hình thành lực lượng kiểm ngư chuyên trách”.

Trước tình trạng tàu cá và ngư dân Việt Nam đánh bắt trái phép có những diễn biến phức tạp, dẫn tới cảnh báo thẻ vàng của Ủy ban Châu Âu, lực lượng Kiểm ngư đã triển khai tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tại các vùng biển trọng điểm. Đến nay, số vụ tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài giảm đáng kể, 100% tàu cá đánh bắt xa bờ được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình. Trong 10 năm qua, lực lượng kiểm ngư thường xuyên ngày đêm bám biển, đã điều động khoảng hơn 1.500 lượt tàu kiểm ngư đi thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá trên các vùng biển của Việt Nam, phát hiện và xử lý trên 12.000 lượt tàu cá vi phạm khai thác IUU, lập biên bản, ra quyết định xử phạt thu nộp ngân sách khoảng trên 100 tỷ đồng.

Ông Châu Công Bằng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Cà Mau đánh giá, kể từ khi thành lập, lực lượng kiểm ngư có những đóng góp quan trọng đối với công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản, chống khai thác IUU.

“Cà Mau có cả biển Đông và biển Tây và đội tàu 5.000. Chúng tôi còn kiểm soát 8.000 - 10.000 tàu của tỉnh khác, áp lực chuyên môn, đồng thời tiếp giáp vùng biển các nước. Thời gian gần đây nổi lên hiện tượng tranh chấp ngư trường ở vùng biển Tây, lực lượng Kiểm ngư cũng rất quyết liệt, chúng tôi phối hợp chặt với các lực lượng để kiểm soát tình trạng này”, ông Châu Công Bằng cho biết.

Bên cạnh những kết quả đạt được, trong giai đoạn hiện nay, lực lượng kiểm ngư đứng trước nhiều thách thức, nhất là chưa đủ nguồn lực thực hiện tuần tra, kiểm soát thường xuyên, đầy đủ trên các vùng biển Việt nam để góp phần tháo gỡ thẻ vàng của Ủy ban Châu Âu EC. Lực lượng kiểm ngư địa phương cũng đang gặp khó khăn trong công tác thực thi pháp luật trên biển do không có thẩm quyền xử phạt các vụ việc.

“Hiện nay, Kiểm ngư địa phương đang vướng mắc thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính. Do Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2020 lúc đó chưa có Kiểm ngư địa phương. Để giải quyết vấn đề này một là sửa luật, 2 là Quốc hội có nghị quyết giao thẩm quyền cho địa phương để xử lý vi phạm hành chính nhanh nhất, hiệu quả nhất”, ông Nguyễn Quang Hùng, Cục trưởng Cục Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đề xuất.

Đồng hành cùng ngư dân vươn khơi, bám biển, phát triển kinh tế biển, lực lượng Kiểm ngư tiếp tục hướng tới chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, giữ vững an ninh, trật tự nghề cá trên biển, góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của tổ quốc.